۸ اختراع مفید که مدیون تمدن باستان هستیم
گاهی قدمت محصولاتی را که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند فراموش می‌کنیم؛ این اشیاء باستانی هستند. انسان از ابتدای شکل‌گیری تمدن تاکنون تحت تاثیر دوران‌های متعددی از آفرینش و اختراع بوده است.
کشاورزی، معماری، سرگرمی، سیاست، اقتصاد و همه جنبه‌های تمدن دستخوش تغییرات توسط مخترعانی شده است که سازنده تمدن آینده خودشان بوده‌اند.
۱. قطب‌نمای مغناطیسی
قطب‌نما به عنوان یکی از مهم‌ترین اختراع‌های تاریخ در پیدا کردن مسیر درست میان خشکی و دریا به مردم کمک کرده است.
امروزه برای مسیریابی از GPS و ماهواره‌های متصل استفاده می‌کنیم، اما در گذشته نه چندان دور ناخدایان کشتی‌ها برای مسیریابی درست از قطب‌نمای مغناطیسی بهره می‌گرفتند.
قطب‌نمای مغناطیسی دو هزار سال قدمت دارد و مهد پیدایش آن تمدن چین، دویست سال پس از تولد حضرت مسیح است. البته قطب‌نمای مغناطیسی درآن زمان به جای مسیریابی بیشتر در غیب‌گویی و فنگ شویی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
این محصول در سال‌های ۸۵۰ و ۱۰۵۰ پس از میلاد مسیح بود که سرانجام در هدف اصلی خودش به کار گرفته شد. اولین بار الکساندر نکام در سال ۱۱۹۰ میلادی و در کتاب طبیعت اشیا خود به قطب‌نمای مغناطیسی اشاره کرد.
مشخص نیست که قطب‌نمای مغناطیسی از چین به خاورمیانه و اروپا راه پیدا کرد یا این تمدن‌ها موفق شدند به طور خودکفا آن را اختراع کنند.
۲. کاغذ
انسان‌ها پیش از اختراع کاغذ از سطوح مختلفی برای ثبت افکار خود در قالب نوشته یا تصویر استفاده می‌کردند. کلمه انگلیسی Paper درواقع از کلمه لاتین Papyrus گرفته شده که منشا اصلی آن هم در اصل یونانی است.
می‌گویند کلمه یونانی Papyrus از کلمه مصری pa-per-aa به معنی فرعون گرفته شده است؛ چراکه این محصول اولین بار در زمان فرعون به تولید رسید.
کاغذی که امروزه استفاده می‌کنیم، با روند متفاوتی تولید می‌شود و دیگر شبیه کاغذ اولیه مصری نیست؛ بلکه به نسخه چینی خود شباهت دارد. این متد توسط کای لون چینی که در سال ۲۰۰ میلادی می‌زیست توسعه یافت.
در این روند خمیر چوب در منسوجات بافته فشرده می‌شد که به نحوی پیش درآمد اصلی بر متد امروزی ساخت کاغذ هم شناخته می‌شود. چند صد سال طول کشید تا تکنولوژی ساخت کاغذ به تمدن مسلمان‌ها و مسیحیان اروپایی برسد.
کاغذ، یکی از اختراع‌های مفید تمدن باستان، برخلاف ورود عصر دیجیتال و تکنولوژی مدرن همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است. علاوه بر این انتظار می‌رود که تقاضا برای کاغذ در خلال دهه آینده همچنان صعودی باشد.
۳. چرخ
اگر تمدن باستان یک چرخ ساده را اختراع نمی‌کرد، دنیای مدرن امروز ظاهر متفاوتی داشت.
زمان و مکان دقیق اختراع چرخ مشخص نیست؛ اما دیرینه‌شناسان معتقدند که چرخ احتمالاً به طور مستقل در تمدن‌های مختلف اختراع شده است. چرخ آنقدر ساده است که شاید تمدن‌های مختلف حتی بدون احساس نیاز هم آن را اختراع کرده باشند.
اولین شواهد از وجود چرخ به سال‌های ۴۵۰۰ تا ۳۳۰۰ پیش از میلاد مسیح در بین النهرین و در شکل چرخ کوزه‌گری بازمی‌گردد. اولین چرخ‌های مخصوص حمل و نقل از قطعات بزرگ چوبی ساخته شده بودند.
این طراحی در سال‌های ۲۲۰۰ تا ۱۵۵۰ قبل از میلاد بهبود پیدا کرد و اولین کالسکه‌ها در همین زمان ساخته شد.
امروزه چرخ در اقسام متنوع حمل و نقل موردنیاز است؛ نه تنها وسایل نقلیه زمینی بلکه هواپیما هم برای بلند شدن از زمین و نشستن دوباره به چرخ نیاز دارد.
اغلب هلیکوپترها چرخ دارند و حتی سامانه راه آهن مغناطیسی تندرو هم نیازمند چرخ است. البته چرخ تنها در حمل و نقل مهم نیست و اگر چرخ دنده وجود نداشت، احتمالاً هنوز در دنیای باستان به سر می‌بردیم.
۴. تقویم
وقتی سبک زندگی انسان‌ها از شکارچی و مهاجر به یکجانشینی تغییر کرد، کشاورزی اهمیت ویژه‌ای یافت. به دنبال آن هم موضوع پیش‌بینی دقیق فصل‌های سال مطرح شد. از زمان تمدن باستان تاکنون، تقویم یکی از مهم‌ترین ابزارها شناخته می‌شود.
گاهشماری از زمان نوسنگی اهمیت داشت، اما تقویم بعدها در عصر برنز و سال ۳۱۰۰ قبل از میلاد اختراع شد. سومری‌ها اولین تمدن باستان هستند که تقویم را اختراع کردند.
تقویم سومری‌ها هم براساس ۱۲ ماه قمری شکل گرفته بود که هرماه آن ۲۹ یا ۳۰ روز داشت. پس از آن مصری‌ها تقویم مشابهی شامل ۱۲ ماه ساختند که البته صور فلکی در آن دخیل بود.
بابلی‌ها تقویمی اختراع کردند که ماه سیزدهم از سال هر دو یا سه سال یکبار به آن اضافه می‌شد. این تقویم بعدها الهام‌بخش تقویم یهودیان شد.
پس از این تقویم‌های تمدن باستان، هر تمدنی تقویم مخصوص خودش را ارائه کرد. در این میان می‌توان به چینی‌ها اشاره کرد که با بهره گرفتن از صور فلکی زودیاک و آزتک، تقویمی شامل ۱۸ ماه ساختند که هر ماه ۲۰ روز داشت و قرن آن هم ۵۲ سال بود. تقریباً همه تمدن‌های آمریکای میانه هم تقویم خود را از اقوام مایایی وام گرفته‌اند که به حق ریاضیدانان و نجوم‌شناسان خبره‌ای بودند.
۵. بتن
بتن یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر در ساختن شهرهاست و کمک می‌کند سازه‌هایی سخت و محکم بسازیم. اولین بتن از ترکیب‌های سنگ گچ یا سنگ آهن ساخته شد. این ترکیب برای ساخت ملات بتن در خلال قرن‌ها و دهه‌ها دستخوش تغییر شد؛ اما روند استفاده از آن بدون تغییر باقی مانده است.
اولین بار یک قبیله خاورمیانه‌ای در سال ۶۵۰۰ پیش از میلاد از بتن استفاده کرد. پس از آن مصری‌ها، اروپایی‌ها، چینی‌ها و یونانی‌ها هم نسخه خودشان را از این اختراع تمدن باستان ساختند.
امروزه بتن ترکیبی از سنگ، ماسه، آب و برخی افزودنی‌های شیمیایی دیگر است. این مواد شیمیایی باتوجه به نوع بتن و مورد استفاده آن به ترکیب اضافه می‌شوند. موقعیت جغرافیایی و وضعیت آب و هوا هم از عناصر مهم تصمیم‌گیری در ترکیبات بتن هستند.
۶. تلسکوپ
گفته می‌شود که تلسکوپ یا دوربین نجومی اولین بار در سال ۱۶۰۸ توسط یک عینک ساز هلندی ساخته شد.
همچنین باور داریم گالیله، ستاره‌شناس معروف، از اولین افرادی شناخته می‌شود که از تلسکوپ استفاده کرده است. از طرفی هم گالیله خودش اذعان داشته است که مردم هزاران سال پیش از خودش از تلسکوپ استفاده می‌کردند.
سند این ادعا در لنز نمرود خفته که قطعه‌ای باستانی با قدمت ۳۰۰۰ ساله و تکه سنگی کریستالی با قدرت بزرگنمایی ۳ برابری است.
صاحبنظران علمی قانع نشده‌اند که لنز نمرود متعلق به یک تلسکوپ بوده باشد؛ اما همچنان کشف آن گواهی دیگر بر دانش زیاد نئو آشوریان در زمینه ستاره‌شناسی است.
در هر صورت گالیله اعتقاد داشت اختراع تلسکوپ به تمدن باستان پیش از خودش بازمی‌گشت و همچنین خودش را در تلسکوپ‌شناسی خبره می‌دانست.
۷. سامانه حرارت مرکزی
برخی تصور می‌کنند که سامانه حرارت مرکزی اختراعی مدرن است؛ درحالی‌که قدمت این اختراع به تمدن باستان و حدوداً ۷۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این سامانه کره‌ای اندل نام داشت و گرما را از شعله‌های آتش به کمک تونل و هواکش زیر سطح هدایت می‌کرد.
این اختراع چند هزار سال بعد به طور مستقل توسط یونانی‌ها بار دیگر ساخته شد. سامانه یونانی‌ها از فضای باز زیر کف استفاده می‌کرد که توسط ستون‌ها بالا آورده شده بود.
رومی‌ها این سامانه را بهینه‌سازی کردند و در ویلاهای افراد ثروتمند و حمام‌های عمومی قرار دادند. سامانه حرارتی رومی‌ها هیپوکاست نام داشت.
پس از سقوط امپراتوری روم باستان در اروپا، احیای تکنولوژی هیپوکاست هم دشوار شد. اروپایی‌ها تا هزار سال پس از این حادثه، برای گرم کردن فضای داخل خانه‌هایشان همچنان از آتش به شکل ساده خود استفاده می‌کردند.
۹. صفر
مفهوم صفر مفهوم تازه‌ای نیست اما زمانی طولانی طی شد تا صفر به عنوان یک سمبل و نشانه پذیرفته شود. صفر به عنوان یک عدد اولین بار 1770 سال پیش از میلاد و در مصر به ثبت رسید.
تمدن باستانی مصر از حروف تصویری nfr به معنی زیبا، خوشایند و خوب برای بیان مفهوم هیچ استفاده می‌کردند.
بابلی‌ها از نشانه خاص برای بیان صفر استفاده می‌کردند، اما این سمبل‌ها به تنهایی یا در انتهای یک عدد استفاده نمی‌شد. بدین ترتیب بود که برخی اعداد متفاوت بودند، اما یکسان نوشته می‌شدند و این روند تمییز دادنشان در متن را دشوار می‌کرد.
یونانی‌ها هم از سامانه نوشتاری بابلی‌ها استفاده می‌کردند؛ اما سپس اعداد را به سمبل‌های یونانی تغییر دادند. به نظر می‌رسد که یونانی‌ها با صفر مشکل فلسفی داشتند!
چینی‌ها از سامانه میله‌ای برای شمارش استفاده می‌کردند؛ اما در این روش باستانی هم صفر تنها یک جایگزین بود و عدد شناخته نمی‌شد.
هندی‌ها بودند که در خلال قرن سوم تا دوم پیش از میلاد ایده صفر امروزی را اختراع کردند. آن‌ها به صفر ماهیت عددی و ارزش شمارشی دادند. سمبل هندی‌ها برای صفر یک نقطه بزرگ بود که به تدریج به شکل امروزی ۰ درآمد.
اختراع‌های تمدن باستان: نتیجه‌گیری
بسیاری از محصولات امروزی درواقع طرحی از اختراع دوباره گذشته هستند؛ اما نمی‌توانیم انکار کنیم که تمدن باستان با امکانات و تکنولوژی محدود و اولیه توانست دستاوردهایی فوق‌العاده کسب کند.
تمدن باستانی با همان محدودیت‌ها توانست محصولاتی اختراع کند و ایده‌هایی ارائه دهد که در طول زمان به سوی پیشرفت تکامل یافت تا زندگی مدرن را به این شکل تحت تاثیر بگذارد.
نظر شما