چرا توپ‌های تنیس پرزدار و پشمالو هستند؟

تنیس چهارمین ورزش پربازدید در جهان است و پوشش مسابقات ورزشی بی‌بی‌سی ویمبلدون ۲۰۲۳، رکورد بینندگان دیجیتالی را با ۵۴٫۴ میلیون استریم شکست؛ اما در میان این همه هیاهو، آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که چرا توپ‌های تنیس تا این حد با سایر توپ‌های ورزشی تفاوت دارند؟ چرا توپ تنیس این‌قدر پرزدار است؟

تصور می‌شود تنیس که در اصل به عنوان تنیس روی چمن شناخته می‌شود، از یک بازی هندبال فرانسوی در قرن ۱۲ تا ۱۳ سرچشمه می‌گیرد. بازی تنیس در ابتدا با استفاده از یک توپ ساخته‌شده از چرم یا پارچه‌ی پرشده با کهنه یا موی اسب انجام می‌شد. با افزایش محبوبیت این بازی، ویژگی‌ها و فرایند مورد استفاده در ساخت توپ تنیس نیز بهبود پیدا کرد. در مدت زمان کوتاهی توپ‌های تنیس با استفاده از مغزه‌های لاستیکی گالوانیزه‌شده‌ی هندی که با فلانل سفید پوشیده شده بودند، ارتقا یافتند.

درنهایت پوشش فلانل توپ‌ها با روکشی از پارچه‌ی ملتون جایگزین شد. این پارچه امروزه نیز به‌همراه پارچه‌ی سوزنی استفاده می‌شود. پارچه‌ی ملتون دارای محتوای پشم بالایی است؛ درحالی‌که پارچه‌ی سوزنی ارزان‌تر است و از الیاف مصنوعی تشکیل می‌شود.

مدل عجیب‌وغریب پرزهای روی توپ تنیس نَپ نام دارد و شاید بتوان گفت که مهم‌ترین مؤلّفه‌ی این نوع توپ‌ها به‌شمار می‌رود؛ به‌همین دلیل نیز مشاهده می‌کنید که بیشتر بازیکنان تنیس پیش از پرتاب سرویس، سرتاسر توپ را مالش می‌دهند.

اگر تاکنون سعی کرده باشید که تنیس را با توپی غیر از توپ مخصوص بازی کنید، ممکن است دقیقا با عملکرد نپ مواجه شده باشید. در چنین شرایطی پس از زدن ضربه، توپ سریع‌تر و دورتر از آن حرکت می‌کند که بتوان مسابقه‌ای مناسب داشت؛ بنابراین افزون بر سایر کارکردها، عملکرد نپ درواقع کاهش سرعت توپ است.

پرز روی توپ تنیس، اصطکاک روی سطح را که «کشش آیرودینامیکی» نام دارد، افزایش می‌دهد و باعث می‌شود هوا آهسته‌تر روی سطح توپ حرکت کند. همان‌طور که توپ در هوا جریان می‌یابد، پدیده‌ای را ایجاد می‌کند که تحت‌عنوان «دنباله» در پشت آن خوانده می‌شود. دنباله، ناحیه‌ای کم‌فشار در پشت توپ است که با ناحیه‌ی پرفشار جلوی توپ، اختلاف فشار ایجاد می‌کند. این وضعیت باعث می‌شود تا توپ به سمت عقب و دنباله‌ی کم‌فشار مکیده شود و با ایجاد نیروی درگ، سرعت توپ کاهش یابد.

حرکت مکش به‌سمت عقب، چرخش توپ را نیز به‌دنبال دارد؛ چراکه لایه‌های هوا در قسمت بالا، به‌سمت پایین فشار می‌آورند و موج متلاطم پشت توپ باعث چرخش آن می‌شود. توپی که در جهت عقربه‌های ساعت درحال چرخش است، به عقب می‌چرخد؛ درحالی‌که توپی که در خلاف عقربه‌های ساعت می‌چرخد، چرخش بالاپایینی دارد.

توانایی چرخاندن توپ تنیس، همان روشی است که بازیکنان با استفاده از آن، سرعت و مسیر توپ در هوا را کنترل می‌کنند. وضعیت نپ توپ تنیس روی توانایی بازیکن برای کنترل آن در هوا تاثیر می‌گذارد؛ به‌طوری که نپی که محکم بافته شده به نپی که درطول بازی شل شده، ترجیح داده می‌شود.

درحال‌حاضر یکپارچگی توپ‌های تنیس استفاده‌شده در مسابقات، تحت نظارت دقیق فدراسیون بین‌المللی تنیس (ITF) قرار دارد تا از اندازه، شکل، بافت، تراکم و ثابت‌بودن رنگ آن‌ها اطمینان حاصل شود. درحالی‌که توپ‌های تنیس در ابتدا، بسته به رنگ زمین سیاه یا سفید بودند، ITF در سال ۱۹۷۲ و با ظهور تلویزیون به توپ‌های رنگی زرد روی آورد تا دیدن آن‌ها در تلویزیون راحت‌تر شود.

ویژگی‌های توپ‌ها به‌قدری برای بازی اهمیت دارند که سالانه بیش از ۲۰۰ مارک توپ توسط ITF مورد بررسی و آزمایش قرار می‌گیرند. اکنون دیگر می‌دانید که بازیکنان تنیس پیش از پرتاب نخستین سرویس فقط وقت نمی‌خرند.