کشف جمجمۀ غول‌آسای «هیولایی با چشم سوم» در سواحل انگلستان

این جمجمه «هیولای دریایی» ماقبل تاریخ، به طول نزدیک به دو متر، احتمالا متعلق به یکی از بزرگ‌ترین پلیوسورهای بالغ بوده است که بعضا تا بیش از 15 متر رشد می‌کردند. 

اما بقیه جمجمه جایی دیده نمی‌شد. بنابراین، شکارچیان فسیل از برخی پهپادها برای بررسی و ترسیم صخره مرتفع بالا استفاده کردند. پهپادها مکانی را در حدود 10 متری زمین به عنوان نقطه احتمالی که بقیه جمجمه در آن جاسازی شده، شناسایی کردند. تیم با در نظر گرفتن این احتمال، کاوش پیچیده‌ای را آغاز کرد که شامل حرکت به سمت پایین شیب تند سطح صخره با طناب دوتایی میشد. تیم سه هفته پرزحمت را صرف کندن فسیل از کنار صخره کردند در حالی که در هوا معلق بودند. 

بخشی از فک جانور که در ابتدا کشف شد

اکتشاف، حفاری و تحقیقات علمی در حال انجام این تیم در مستند بی‌بی‌سی با عنوان «آتنبرو و هیولای دریایی ژوراسیک» با حضور دیوید آتنبرو که قرارست ماه فوریه از شبکه PBS پخش شود، نمایش داده خواهد شد. 

پلیوسورها خزندگان دریایی غول‌پیکری بودند که در دوره ژوراسیک و کرتاسه حدود ۶۵.۵ تا ۲۰۰ میلیون سال پیش می‌زیستند. این موجودات گردن‌کوتاه دایناسور نبودند، بلکه به همراه اقوام پلزیوسور گردن‌درازشان، به راسته پلسیوساریا تعلق داشتند. پلیوسورها با سر بزرگ، چهار باله لاک‌پشت‌مانند و ردیفی از ۱۳۰ دندان بزرگ و تیز، شکارچیان خشن با توانایی کشتن طعمه در یک گاز بودند. محققان بر این باورند که یک گونه، Pliosaurus kevani، ممکن است نیروی گاز گرفتنی نزدیک به ۵۰۰۰۰ نیوتن داشته باشد، نیروی کافی برای گاز گرفتن و خرد کردن یک خودرو! 

دیوید اِستاک از نیوساینتیست می‌نویسد: سی‌تی اسکن نشان داد پلیوسور دورسِت حفره‌های حسی روی پوزه‌اش داشته که به حیوان کمک می‌کرده با تشخیص تغییرات فشار شکار کند. یک چشم جداری یا «چشم سوم» در بالای سر این موجود وجود دارد که احتمالاً به او کمک می‌کرده نور را هنگام شنا در آب‌های تیره تشخیص دهد (چشم سوم یکی از اندام‌های حسی برخی جانوران از جمله برخی خزندگان است که از نظر کالبدشناسی بسیار ابتدایی تر از چشم انسان یا چشم‌های اصلی خزندگان است. به این دلیل چشم سوم تنها قادر است تغییرات عمده در شدت نور محیط را حس کند). 

افزون بر این، این فسیل دارای یک تاج جمجمه‌ای بزرگ بوده؛ نوعی برآمدگی استخوانی که به سمت بالا بیرون زده و در امتداد وسط جمجمه قرار دارد. اینجا محل یک اتصال عضلانی است که فک پایین له کننده را کنترل می‌کند. گوشتخواران و همه‌چیزخواران معمولاً تاج‌های برجسته‌تری داشتند، در حالی که گیاهخواران ممکن است فاقد این برآمدگی باشند. 

جودیث ساسون، متخصص پلیوسور در دانشگاه بریستول انگلستان، می‌گوید: «ارتفاع تاج ممکن است نشانه تفاوت بین جنس نر و ماده باشد.» 

به گفته بی‌بی سی، اِچِز جمجمه را سال آینده در موزه خود به نمایش خواهد گذاشت. او قصد دارد این احتمال را بررسی کند که آیا استخوان‌های بیشتری از این خزنده عظیم در صخره‌های دورسِت جاسازی شده است یا خیر. 

او به بی‌بی‌سی نیوز در این باره گفته است: «من شرط می‌بندم بقیه حیوان آنجاست که اگر باشد، واقعاً باید بیرون آورده شود، چون در محیطی است که بشدت در معرض فروپاشی است. این قسمت از خط صخره، سالی چند فوت عقب‌نشینی می‌کند و خیلی طول نمی‌کشد که بقیه پلیوسور بیرون بیفتد و گم شود. این فرصت تکرارنشدنی است.»